تاریخ جامع ایران مجموعۀ 20 جلدی

کتاب " تاریخ جامع ایران " اثری است ارزشمند که زیر نظر بنیاد دائرهالمعارف بزرگ اسلامی و در بیست جلد به چاپ رسیده است.

کتاب بی‌نظیر تاریخ جامع ایران حاصل چهارده سال کار مداوم (از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۴خورشیدی) می‌باشد. هر بخش از کتاب به دست یکی از بزرگان و متخصصین حوزه فوق، تحریر گشته است. این کتاب بزرگترین، معتبرترین و قابل اعتمادترین کتاب تاریخ ایران از پیدایش تا پایان دوره قاجار می‌باشد. پنج جلد نخست این کتاب به تاریخ ایران پیش از اسلام -از نخستین انسان‌های ساکن در فلات ایران، تا پایان روزگار ساسانیان- و پانزده جلد بعدی به تاریخ ایران پس از اسلام؛ در کنار مباحث فرهنگی و ادبیات فارسی و هنر و معماری ایرانی، می‌پردازد.

برای نگارش این اثر سترگ، از بزرگ‌ترین محققان و مورخان ایران و جهان استفاده شده است و هر بخش از آن را متخصصین همان دوره گردآوری کرده‌اند. بزرگانی چون دکتر تورج دریایی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر بهروز زرینکوب، دکتر مهشید میرفخرایی در کنار بیش از ۱۵۰ محقق و مورخ و ایران‌شناس ایرانی و اروپایی، در نگارش این اثر عظیم همکاری کرده و بزرگترین کتاب تاریخ ایران را به آیندگان هدیه کرده‌اند.

معرفی هر جلد از کتاب تاریخ جامع ایران:

جلد نخست تا پنجم (ایران باستان) :

• سابقهٔ انسان‌های نخستین در فلات ایران
• تمدن‌های پیش از آریایی‌ها (ایلامی‌ها، اورارتوها، گوتی‌ها، کاسی‌ها و…)
• مهاجرت آریایی‌ها به ایران
• تاریخ مادها
• بخشی از تاریخ سیاسی هخامنشیان
• اسکندر مقدونی و جانشینان او موسوم به سلوکیان
• اشکانیان
• عصر ساسانیان
• تاریخ اساطیری ایران
• تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران از آغاز تا پایان دورهٔ ساسانی
• تشکیلات و مناسب اداری و اوضاع نظامی دوران حکومت‌های ایرانی پیش از اسلام
• بررسی هنر و آثار باستان‌شناسی ایران در زمان مادها و هخامنشیان
• پژوهشی در معماری ایران باستان
• ادیان و مذاهب در ایران باستان (از ادیان و خدایان ابتدایی، تا مهرپرستی، زرتشتیت،‌ مانویت و حضور ادیان‌های سامی، بودایی، مسیحیت و یهودیت در ایران و کیفیت حضور هر یک)
• آموزش و پرورش در ایران باستان
• زبان و ادبیات ایران پیش از اسلام
• تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری در ایران باتسان
• دانش جغرافیا، فلسفه و علوم دیگر در جامعه ایرانی پیش از اسلام

جلد ششم تا دوازدهم (ایران پس از اسلام) :

• واپسین روزهای ساسانیان
• تاریخ ایران پس از شکست در مقابل مسلمانان عرب تا برپایی نخستین حکومت‌های نیمه‌مستقل و مستقل
• کیفیت فتوح ایران
• ایران در عصر حکومت امویان
• ایرانیان و ظهور نقش آن‌ها در روی کار آمدن خلفای عباسی
• وزرای ایرانِ، دبیران و دیوانسالاران ایرانی
• بخش‌هایی از حکومت‌های ایرانی در نواحی شرقی و غربی فلات ایران
• حکومت‌های ایرانی طاهری، سامانی، صفاری، زیاری، باوندی، بوئیان، کاکویان و…
• تاریخ تشکیلات اداری و سیاسی در میان حکومت‌های پراکنده ایرانی
• تاریخ غزنویان
• ورود چشم‌گیر ترکان به ایران و تاریخ سلجوقیان و خوارزمشاهیان
• تاریخ سلسله‌های کوچک در غرب ایران (بنی سکمان در ارمنستان و ملوک قراباغ و…)
• تاریخ ایران در زمان اتابکان آذربایجان، اتابکان فارس و دیگر حکومت‌های محلی نه‌چندان قدرتمند
• زمینه‌های هجوم مغول
• چنگیزخان و جانشینان او
• ایلخانان
• تشکیلات سیاسی-اداری ایران در زمان ایلخانان و نقش وزرای ایرانی در این دوره
• حکومت‌های محلی ایرانی و غیرایرانی چون سربداران و آل‌اینجو و جلایریان
• تیمور لنگ و جانشینان او
• حکومت‌های ترکمان قراقویونلو و آق‌قویونلو
• صفویان
• نادرشاه و تاریخ افشاریان
• کریم‌خان و تاریخ زندیان
• ایران در عصر قاجار
• تحولات مذهبی این دوره
• روابط خارجی ایران با عثمانی، انگلستان، فرانسه و دیگر دول اروپایی
• زمینه‌های شکل‌گیری نارضایتی عمومی، نهضت‌های اجتماعی و انقلاب مشروطه
• قش‌های طبقات اجتماعی در تحولات سیاسی
• ورود تمدن جدید غربی به ایران و تصادم آن با فرهنگ مذهبی عامه
• خانات آسیای مرکزی، خانات گنجه و شکی و قراباغ، هرمز و خلیج فارس

جلد‌های سیزدهم تا بیستم (فرهنگ و تمدن ایران) :

• تاریخ علم و ادب و نقش ایرانیان در نهضت‌های چون ترجمه آثار پس از اسلام
• آثار علمی، فلسفی، کلامی و نقش ایرانیان
• ستاره‌نشاسی، ریاضیات، پزشکی، علوم فقهی، تصوف و فرق صوفیه
• تاریخ زبان و ادبیات فارسی از آغاز عصر اسلامی تا پایان روزگار قاجارها
• ادبیات فارسی در قلمرو فرهنگی ایران، ادبیات مشروطه، ادبیات عامه، روزنامه و روزنامه‌نگاری، ادبیات اقوام ایرانی
• تاریخ هنر و معماری ایران پس از اسلام، شامل هنرهای دستی، هنرهای تزئینی، هنرهای نمایشی، موسیقی
• تاریخ اجتماعی ایران پس از اسلام
• نظام حقوقی در ایران پس از اسلام
• ادیان و مذاهب در ایران پس از اسلام
• طبقات اجتماعی جامعه ایرانی